2ο Νομικό Σημείωμα για COVID-19

Αθήνα 16/3/2020


Σε συνέχεια του από 12-3-2020 Νομικού σημειώματός μου και μετά την έκδοση της υπ' αριθ. 12339/404/12-3-2020 Εγκυκλίου του Υπ' Εργασίας και από 14/3/2020 Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου παραθέτω απαντήσεις επί συχνών ερωτημάτων:

1.Για το σύστημα εξ αποστάσεως εργασίας απαιτείται συμφωνία του εργαζόμενου;
Η εξ αποστάσεως εργασία , μορφή της οποίας είναι η τηλεργασία , ανήκει στη διευθυντικό δικαίωμα και επιβάλλεται από τον εργοδότη εφόσον οι συνθήκες του αντίστοιχου τμήματος ή της επιχείρησης το επιτρέπουν . Για την εφαρμογή της δεν χρειάζεται συμφωνία του εργαζόμενου.
Και στη περίπτωση της εξ αποστάσεως εργασίας εξακολουθούν να ισχύουν οι όροι της ατομικής σύμβασης εργασίας καθώς και οι διατάξεις που αφορούν : α) στην ελάχιστη περίοδο ημερήσιας ανάπαυσης 11 ωρών, β) στην κατ' ελάχιστον χορήγηση εβδομαδιαίας ανάπαυσης διάρκειας 24 ωρών, γ) στη διάρκεια εβδομαδιαίας απασχόλησης, κατά μέσο όρο, που ανά τετράμηνο δεν μπορεί να υπερβαίνει τις 48 ώρες περιλαμβανομένων και των υπερωριών κλπ.

2. Για την άδεια ειδικού σκοπού απαιτείται έγκριση του εργοδότη και ποια η ελάχιστη διάρκεια της
Η λήψη της άδειας ειδικού σκοπού αποτελεί νόμιμο δικαίωμα του εργαζόμενου και ο εργοδότης υποχρεούται να τη χορηγήσει , εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις για τη λήψη της. Εχει ελάχιστη διάρκεια 3 ημέρες και ακολουθείται υποχρεωτικά από μια ημέρα κανονική άδεια για όσο χρονικό διάστημα διαρκούν τα μέτρα περιορισμού διάδοσης του κορωνοϊού

3. Μπορεί να συνδυαστεί η άδεια ειδικού σκοπού με την τηλεργασία;
Σύμφωνα με την ως άνω εγκύκλιο του Υπουργείου Εργασίας η άδεια ειδικού σκοπού και η τηλεργασία μπορούν να λειτουργήσουν συνδυαστικά με συμφωνία εργοδότη και εργαζόμενου.

4. Η άδεια ειδικού σκοπού προσμετράται ως χρόνος εργασίας;
Η περίοδος της άδειας ειδικού σκοπού αποτελεί χρόνο εργασίας, αμείβεται και ασφαλίζεται ως χρόνος εργασίας και συνυπολογίζεται
για τη θεμελίωση κάθε δικαιώματος των εργαζομένων που προκύπτει από την εργασιακή σχέση.

5. Τι προβλέπεται για την περίπτωση που ο εργοδότης έχει εξαντλήσει τα νόμιμα όρια υπερωριών;

Εφόσον εξακολουθεί να υφίσταται άμεσος κίνδυνος εμφάνισης και διασποράς του κορωνοϊού, η έλλειψη του οποίου βεβαιώνεται με απόφαση του Υπουργού Υγείας, και πάντως για χρονικό διάστημα που δεν μπορεί να υπερβαίνει τους έξι (6) μήνες από την έναρξη ισχύος της από 14.3.2020 ΠΝΠ, εργοδότες που έχουν εξαντλήσει τα νομίμως προβλεπόμενα ανώτατα όρια υπερωριακής απασχόλησης των εργαζομένων τους, μπορούν να τους απασχολήσουν υπερωριακά χωρίς σχετική απόφαση έγκρισης του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων. Η εν λόγω υπερωριακή απασχόληση δεν μπορεί να υπερβαίνει τα ανώτατα ημερήσια όρια που προβλέπονται από τις σχετικές διατάξεις.

6. Ποιες οι υποχρεώσεις του εργοδότη σε περίπτωση που εργαζόμενος η τα πρόσωπα του στενού περιβάλλοντός του έχουν ενδείξεις πιθανού φορέα κορωνοϊού ;
Σε περίπτωση εργαζομένων που εμπίπτουν στην περιπτωσιολογία συμπτωμάτων οι ίδιοι ή τα οικεία τους πρόσωπα και σύμφωνα με τις οδηγίες του ΕΟΔΥ πρέπει να παραμείνουν κατ' οίκον, ο εργοδότης υποχρεούται να αποδεχθεί την αποχή τους από τα εργασιακά τους καθήκοντα άμεσα από τη στιγμή που θα έρθει σε γνώση του το γεγονός. Ο εργοδότης οφείλει να καταβάλει το μισθό, εκτός αν η επιχείρηση αναστείλει τη λειτουργία της με απόφαση δημόσιας αρχής.

7. Ποιες οι υποχρεώσεις του εργοδότη για τις εργαζόμενες εγκύους και για τις για τις ευπαθείς ομάδες πληθυσμού, όπως προχωρημένης ηλικίας , καρκινοπαθείς και γενικότερα άτομα με επιβαρυμένη υγεία;
Κατά τα οριζόμενα στην ως άνω εγκύκλιο συνιστάται η απομάκρυνση των εγκύων εργαζομένων. Ο εργοδότης οφείλει να καταβάλει το μισθό, εκτός αν η επιχείρηση αναστείλει τη λειτουργία της με απόφαση δημόσιας αρχής.
Επίσης και για τους εργαζόμενους που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες, όπως αυτές εξειδικεύονται κάθε φορά από τις οδηγίες του ΕΟΔΥ, των οποίων η κατάσταση υγείας ενδέχεται να τεθεί σε κίνδυνο λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού επιβάλλεται η κατ' οίκον παραμονή. Και στην περίπτωση αυτή ο εργοδότης οφείλει να καταβάλει μισθό στους εργαζόμενους που ανήκουν στη συγκεκριμένη ομάδα. Η κατ' οικον παραμονή μπορεί να συνδυαστεί με εξ αποστάσεως εργασία

8. Ποια είναι τα νέα μέτρα για τη στήριξη των επιχειρήσεων και των εργαζομένων;

Με την από 14.3.2020 ΠΝΠ θεσπίζεται ειδικός μηχανισμός στήριξης των εργαζομένων σε επιχειρήσεις-εργοδότες, των οποίων η λειτουργία έχει προσωρινά απαγορευθεί λόγω των έκτακτων μέτρων αντιμετώπισης του κορωνοϊού . Στα μέτρα αυτά περιλαμβάνεται οικονομική στήριξη, αποζημίωση ειδικού σκοπού, ασφαλιστική κάλυψη, έκτακτα επιδόματα και θα εξειδικευτούν με Κοινή Υπουργική Απόφαση.

9. Τι πρέπει να κάνουν εργοδότες και εργαζόμενοι για την ένταξή τους στον νέο μηχανισμό στήριξης;
Οι επιχειρήσεις-εργοδότες στους οποίους επιβάλλεται ή έχει επιβληθεί το μέτρο της προσωρινής απαγόρευσης λειτουργίας, με εντολής δημόσιας Αρχής, υποχρεούνται να υποβάλουν υπεύθυνη δήλωση στο ΕΡΓΑΝΗ, με την οποία δηλώνουν ότι η επιχείρησή τους τελεί υπό το καθεστώς προσωρινής απαγόρευσης λειτουργίας. Τα στοιχεία των εργαζομένων των επιχειρήσεων αυτών αντλούνται αυτόματα από το ΕΡΓΑΝΗ.
Οι εργαζόμενοι, στις επιχειρήσεις αυτές , υποβάλλουν ατομικά υπεύθυνη δήλωση σε ηλεκτρονική πλατφόρμα, που τηρείται για τον σκοπό αυτό στο Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων. Δηλώνουν τα προσωπικά τους στοιχεία, τα στοιχεία του προσωπικού τους τραπεζικού λογαριασμού (ΙΒΑΝ), καθώς και τα στοιχεία της επιχείρησης στην οποία εργάζονται, προκειμένου να συμπεριληφθούν στον ειδικό μηχανισμό στήριξης.
10. Ποιοι εξαιρούνται από τον ειδικό μηχανισμό στήριξης ;
Σύμφωνα με την ΠΝΠ 14-3-2020 από τον ειδικό μηχανισμό στήριξης εξαιρούνται:
α) όσοι εργάζονται εξ αποστάσεως,
β) όσοι διατελούν σε πάσης φύσεως νόμιμη άδεια,
γ) όσοι εργάζονται ως προσωπικό ασφαλείας και
δ) οι εργαζόμενοι, των οποίων η σχέση εξαρτημένης
εργασίας δεν αναστέλλεται λόγω της απαγόρευσης λει-
τουργίας των επιχειρήσεων.

11. Ποιές οι δυνατότητες αναφορικά με την απασχόληση του προσωπικού των επιχειρήσεων που δεν αναστέλλεται η λειτουργία τους με εντολή δημόσιας Αρχής αλλά περιορίζονται σημαντικά οι δραστηριότητές τους λόγω των μέτρων περιορισμού εξάπλωσης του κορωνοϊού;

Οι μέχρι σήμερα εκδοθείσες ΠΝΠ και εγκύκλιοι δεν ρυθμίζουν ειδικά το θέμα. Εφαρμογή έχουν οι γενικές διατάξεις του Αστικού Κώδικα σύμφωνα με τις οποίες ο εργοδότης απαλλάσσεται από την υποχρέωση αποδοχής της εργασίας του εργαζόμενου και πληρωμής αυτού όταν αδυνατεί να αποδεχθεί την εργασία του για λόγους ανωτέρας βίας. Ο περιορισμός των δραστηριοτήτων της επιχείρησης λόγω μέτρων αποφυγής εξάπλωσης του κορωνοϊού αποτελεί αναμφισβήτητα περίπτωση ανωτέρας βίας η συνδρομή της οποίας δίνει τη δυνατότητα στον εργοδότη, που προσωρινά δεν έχει αντικείμενο εργασίας για τον εργαζόμενο και δεν τον απασχολεί , να μην του καταβάλει αποδοχές για όσο χρόνο διαρκεί η αδυναμία αυτή. Επειδή πρόκειται για κατ' εξαίρεση μέτρο στη λύση αυτή θα πρέπει να συνυπολογιστούν και οι λοιπές παράμετροι κατά περίπτωση όπως η πλήρης η μερική διακοπή της επιχείρησης ή τμήματος αυτής , η επιλογή των εργαζομένων , η διάρκεια της μη αποδοχής εργασίας προκειμένου να μη θεωρηθεί το μέτρο καταχρηστικό.
Αναμένεται η έκδοση νέας νομοθετικής ρυθμίσεως και σχετικών εγκυκλίων και επί του θέματος αυτού.
Τάσος Πασσάς